مروری اجمالی بر مجاهدت های امام جعفر صادق علیه السلام در جهت اعتلای فرهنگ تشیع

تاریخ سخنرانی: 08-04-1398  مراسم شهادت امام صادق(ع) بهمراه مقتل خوانی و ذکر مصیبت

متن خلاصه این جلسه:

تلاقی بنی امیه و بنی عباس و انتقال حکومت بین آن دو فرصتی کوتاه برای امام صادق علیه السلام به وجود آورد که این فرصت برای امامان دیگر مهیا نشد.

چهار هزار نفر شاگرد منظور مجلس به مجلس بوده نه این که در یک مجلس چهار هزار شاگرد حضور داشته باشند و البته همه این شاگردان، آدم‌های خوبی نبودند.

بیان ویژگی های ظاهری آن حضرت(ع).

وقتی گفته می شود فرصتی برای تربیت شاگردان داشته این نیست که در فراغ بال و راحتی این کار انجام شده باشد.

به نقل از ابن شهر آشوب امام صادق علیه السلام ۱۲ سال در کنار جدش امام سجاد علیه السلام زندگی کرده است و ۱۹ سال در محضر پدر، امام باقر علیه السلام بوده و بعد از آن ۳۴ سال دوران امامتشان طول کشیده است.

عمر ایشان ۶۵ سال بوده که هیچ امامی غیر از امام زمان(عج) این مقدار عمر نکرده است. لذا به ایشان شیخ الائمه گفته می شود.

در این مدت آن حضرت با دو خلیفه بنی امیه یعنی هشام بن عبدالملک و مروان بن محمد(مروان حمار) و دو خلیفه بنی عباس، عبدالله بن محمد (سفاح) و منصور دوانیقی معاصر بود. 

مروان حمار را به آن جهت حمار می گفتند که در جنگها پافشاری و سرسختی بسیاری داشت.

منصور دوانیقی حدود 22 سال حکومت کرد که امام صادق(ع) در دو سال ابتدایی حکومت وی حیات داشته است. امام صادق علیه السلام با مشقت های بسیاری به تربیت شاگردان پرداخته است. از ویژگی های منصور دوانیقی می توان به کاخ سرخ او و روز یوم الذبح آن اشاره کرد که مخصوص کشتن افراد بوده است.

بیان روایتی از کتاب تتمة المنتها و داستان عبرت آموز آن.

در کتاب جَلاءُ العُیون علامه مجلسی(ره) دارد که منصور دوانیقی پنج بار قصد جان حضرت را کرد که در آخر آن حضرت را مسموم و به شهادت رساند.

ماجرای دفن اسماعیل فرزند امام صادق(ع).

سختی و مشقت دسترسی به امام جهت اخذ مسائل فقهی. نقل حکایت فردی که برای مسئله شرعی خود و دیدن امام، مجبور به تغییر چهره در قالب یک خیار فروش شد.

نحوه احضار امام(ع) توسط منصور دوانیقی لعنت الله علیه و روایت شنیدنی از برخورد آن حضرت با منصور.

ابوبصیر روایت می‌کند که: 

پس از شهادت امام صادق علیه السلام برای عرض تسلیت به خانه ی آن حضرت رفتم. ام حمیده همسر آن حضرت درب را باز کرد و من گریسته و او نیز گریست.سپس ام حمیده گفت:« اگر در آخرین لحظات عمر آن حضرت اینجا بودی، صحنه عجیبی می‌دیدی. او در آخرین لحظات در حالتی که هیچ توانی برایش باقی نمانده بود فرمود « تمام خویشان مرا جمع کنید.» وقتی همه خویشان و بستگان بر بالینش جمع شدند، همه آنان سرهای خود را پایین آورده موازی لبان آن حضرت، تا صدایش را بشنوند. حضرت تمام قوای خود را جمع کرد و فرمود: «اِنَّ شَفاعَتَنَا لاتَنالُ مَستَخِفّاَ بِالصَّلاةِ؛ شفاعت ما به کسی که نماز را سبک بشمارد نخواهد رسید» 

در پاسخ به کسانی که می گویند هفت میلیارد نماز نمی خوانند حالا مگر چی شدند و خدا هم ارحم الراحمین است و می بخشد، قرآن کریم می فرماید: "وَمَنْ أَظْلَمُ مِمَّنِ افْتَرَىٰ عَلَى اللَّهِ کَذِبًا أَوْ کَذَّبَ بِآیَاتِهِ ۗ إِنَّهُ لَا یُفْلِحُ الظَّالِمُونَ: و کیست ستمکارتر از آن کس که بر خدا دروغ بسته یا آیات او را تکذیب نموده؟ بى تردید، ستمکاران رستگار نمى‌شوند. انعام 21" خداوند همه جا نسبت به همه کس و همه چیز ارحم الراحمین نیست بلکه خداوند ارحم الراحمین هست در جای خودش؛ "أَنَّکَ أَنْتَ أَرْحَمُ الرَّاحِمِینَ فِی مَوْضِعِ الْعَفْوِ وَ الرَّحْمَةِ - دعای افتتاح". لذا اگر کسی خلاف این را گفت مصداق "وَمَنْ أَظْلَمُ مِمَّنِ افْتَرَىٰ عَلَى اللَّهِ" است و به خداوند متعال افترا زده است.  

مقتل خوانی و ذکر مصیبت به همراه روضه خوانی توسط آقای سجاد زرگران.

دانلود سخنرانی

جلسه دوم مبحث جن

تاریخ جلسه: 1-4-1398

خلاصه متن این جلسه:

تذکر1: همانطور که در جلسه قبل گفته شد بین انسان و جن ارتباطی نیست و برای دریافت اطلاعات درباره آن باید به خالق آن رجوع کرد.

با توجه به آیه ۲۷ سوره مبارکه اعراف "... إِنَّهُ یَرَاکُمْ هُوَ وَقَبِیلُهُ مِنْ حَیْثُ لَا تَرَوْنَهُمْ ..." ابلیس و جماعت او شما را می بینند از جایی که شما آنها را نمی بینید. با توجه به این آیه اینکه بعضی می گویند جن را دیدیم درست نیست. البته بعداً اشاره خواهیم کرد که چه چیزی را دیده اند.

تذکر ۲: وقتی چیزی را از مسیر درست آن رفته و به آن رسیدیم دوباره به ابتدای آن نباید بازگشت بود. لذا وقتی یافتیم که جن دیده نمی شود، نباید دوباره رو کرد به افواه مردم.

کیفیت خلقت جن:

آیه 26 و 27 سوره مبارکه حجر " وَلَقَدْ خَلَقْنَا الْإِنْسَانَ مِنْ صَلْصَالٍ مِنْ حَمَإٍ مَسْنُونٍ (٢٦) وَالْجَانَّ خَلَقْنَاهُ مِنْ قَبْلُ مِنْ نَارِ السَّمُومِ (27) : ما که خدا هستیم انسان را از گل خشکیده ای ازگل سیاه خالص شده آفریدیم و قبل از انسان جن را آفریدیم از آتش سموم."

بررسی واژه سموم:

صاحب کتاب قاموس قرآن در جلد 3 صفحه 328: نار سموم یعنی آتش نافذ و ظاهراً حرارت یا نیروی مخصوصی است که جن از آن آفریده شده است.

[ این قدرت نمایی خارق را نشان می‌دهد که آتش را خلق و سپس از آتش جن را می‌آفریند ]

المیزان جلد ۱۲ صفحه ۱۵۲: سموم بادی است گرم و سوزان که اثر آن وقتی به انسان می خورد مثل اثر سم است.

صاحب المنجد می گوید: سموم به معنای باد گرم و سوزان است.

سوره الرحمن آیه ۱۴ و ۱۵ "خَلَقَ الْإِنْسَانَ مِنْ صَلْصَالٍ کَالْفَخَّارِ (14) وَخَلَقَ الْجَانَّ مِنْ مَارِجٍ مِنْ نَارٍ(15): خداوند انسان را از گلی خشکیده مانند سفال و گل پخته شده آفریده است و جن را از مخلوطی از آتش(مخلوطی از آتش) آفرید."

 علامه طباطبایی در باب این آیات می فرمایند با توجه به آیه ۲۷ سوره حجر که مبدأ خلقت جن را آتش سموم دانسته و آیات فوق که مبدأ خلقت جن را مخلوطی از آتش می داند، منافاتی با هم ندارند و حاصل و خلاصه این آیات این است که مبدأ خلقت جن بادی گرم و سوزان بوده که این باد گرم و سوزان از شعله ی آمیخته ی به دود آتش برخاست بوده است.

صاحب المنجد می گوید: مارج شعله‌ای است دارای لهیب و شراره ی شدید که به سیاهی آتش آمیخته است.

کتاب فیض القدیر در جلد ۳ صفحه ۵۹۹: مَارِجٍ مِنْ نَارٍ یعنی از آتشی که مختلط و آمیخته است به هوا. همچنان که آدم از دو عنصر آب و خاک آمیخته شده آفریده شده است.

شیخ عبدالرزاق کاشانی در شرح فصوص الحکم، صفحه 237 و 238: اجنه در قرآن به عنوان جمع جن نیامده بلکه به چیزهای پوشیده شده و پنهان آمده است. می‌گوید اجنه ارواحی هستند توانمند و اجرامی  لطیف که بر آنها آتش و هوا غلبه دارد، همچنان که بر ما انسیان زمین یعنی آب و خاک غلبه دارد.

توجه شود که فقط خلقت اولیه برای انسان از گل بوده است و استمرار خلقت آن به واسطه ازدواج و تَوالُد (زادوولد کردن) است. باید دانست که خلقت اولیه برای جن هم همینطور است و خلقت بعدی جن هم به واسطه ازدواج و توالد است که با آیات دیگر قرآن کریم آن را اثبات خواهیم کرد.

آیه ۷ و۸ سوره مبارکه سجده " … وَبَدَأَ خَلْقَ الْإِنْسَانِ مِنْ طِینٍ (7) ثُمَّ جَعَلَ نَسْلَهُ مِنْ سُلَالَةٍ مِنْ مَاءٍ مَهِینٍ(8): خداوند خلقت انسان را از گل آغاز کرد پس نسل او را از آبی پست قرار داد".

در مورد استمرار خلقت جن در قرآن از آیات به قرینه استفاده می شود.

مرحوم علامه طباطبایی در المیزان جلد 12 صفحه 152 و 153 می گویند: ظاهر آیات قرآن از این جهت که خلقت انسان را در مقابل خلقت جن قرار داده می رساند که مراد خلقت ابتدایی جن از آتش و ابتدای ظهور وی بوده، اما اینکه آیا استمرار خلقت جن هم مانند خلقت اولیه او از آتش بوده یا خیر، ظاهراً خداوند سبحان در این باره بیانی ندارد جز اینکه در بعضی موارد از کلام الهی برای ابلیس ذریه و اولادی قرار داده شده است همچنانکه فرمود " وَإِذْ قُلْنَا لِلْمَلَائِکَةِ اسْجُدُوا لِآدَمَ فَسَجَدُوا إِلَّا إِبْلِیسَ کَانَ مِنَ الْجِنِّ فَفَسَقَ عَنْ أَمْرِ رَبِّهِ أَفَتَتَّخِذُونَهُ وَذُرِّیَّتَهُ أَوْلِیَاءَ مِنْ دُونِی وَهُمْ لَکُمْ عَدُوٌّ بِئْسَ لِلظَّالِمِینَ بَدَلً: و هنگامى را که به فرشتگان گفتیم آدم را سجده کنید پس جز ابلیس سجده کردند که از جن بود و از فرمان پروردگارش سرپیچید آیا او و نسلش را به جاى من دوستان خود مى‏ گیرید و حال آنکه آنها دشمن شمایند و چه بد جانشینانى براى ستمگرانند - کهف آیه 50" و مرگ را به جنیان هم نسبت داده است همچنان که می فرماید "... وَحَقَّ عَلَیْهِمُ الْقَوْلُ فِی أُمَمٍ قَدْ خَلَتْ مِنْ قَبْلِهِمْ مِنَ الْجِنِّ وَالْإِنْسِ … وعده عذاب قطعی شد بر آنها در میان جماعاتی از جن و انس که قبلا مرده بودند - فصلت آیه 50".

کتاب التحقیق فی کلمات القرآن الکریم از حسن مصطفوی جلد ۶ صفحه ۶۵: جن از آتش آفریده شده است اما منظور خلقت فعلی جن نیست همچنان که منظور از خلقت انسان از خاک، خلقت فعلی انسان نیست.

روایتی از بحارالانوار جلد 60 صفحه ۸۲: امام باقر علیه السلام از امیر المومنین علیه السلام نقل می‌کند که حضرت فرمود خداوند پس از خلقت ملائکه، در زمین جن را آفرید و جن روحانی بود نه مادی. خداوند جنیان را در مرتبه ای پایین تر از ملائکه آفرید و برایشان بالهایی قرارداد. لکن جنیان در مقدار پرواز کردنشان و چیزهای دیگر در رتبه ملائکه نبودن و خداوند آنها را در طبقات زمین های هفتگانه و فوق آن ساکن فرمود. آنها نیز بدون خستگی روز و شب خداوند را تقدیس می کردند و به آسمان پرواز می کردند و در آسمانها ملائکه را ملاقات و زیارت می کردند و به آنها سلام می کردند و به دیدار ملائکه آرامش می یافتند و از آنها یاد می گرفتند. سپس عده ای از جنیان تمرد کردند و از فرمان خداوند سرپیچی نمودند. فلذا خداوند متعال به خاطر معاصی و گناهانی که مرتکب شده بودند بال‌های این طایفه را فرو ریخت و آنها دیگر نتوانستند به آسمان پرواز کنند و ملائکه را ملاقات نمایند. اما طایفه فرمانبردار کما فی السابق شب و روز به آسمان پرواز می کردند و ابلیس هم که نام او حارث بود خود را به ملائکه اینطور نشان داده بود که از طایفه فرمانبردار است.

کتاب التحقیق فی کلمات القرآن الکریم از حسن مصطفوی جلد 2 صفحه 85: براجسام جنیان و ملائکه نام جسد اطلاق نمی شود برای این که آنها از عالمی هستند ماورای عالم ماده.

انواع سگانه ملک، جن و شیاطین می توانند به منافذ تنگ و باریک نفوذ کنند یعنی می توانند از دیوار رد شده، داخل آب شوند بدون خفه شدن.

و در ادامه حدیث از امیرالمومنین(ع): … و من (خدای تعالی) شیاطین جن را از زمین برانم و در هوا و گوشه ها و بیابانهای زمین جای دهم. خلق من آنها را نمی بینند و با آنها مجالست و معاشرت نمی کنند و با آنها نمی خورند و نمی آشامند. خلق من جن را نمی بینند.

مطلب آخر این جلسه: 

دیده نشدن جن و ملک طبیعت خلقت آنهاست اما خداوند می‌تواند آنها را قابل رویت کند و البته این کار را هم انجام داده است در زمانی که خواسته باشد معجزه ای به دست یکی از پیامبران یا جانشینان پیامبران یا امامان نورانی -سلام الله علیهم اجمعین- انجام شود و از آن معجزه هم نتیجه و هدفی عقلایی و درست مانند هدایت مردم داشته باشد و برای آن قالب مثالی ای خلق می کند که قابل دیدن باشد.

سخنران: استاد مرتضی مخملباف

موسسه میقات القرآن

دانلود فایل صوتی