جلسه سوم مبحث جن

تاریخ جلسه: 15-04-1398

خلاصه ی این جلسه:

این جلسه را با دو سوال آغاز می کنیم:

یک اینکه با توجه به این که جن قابل دیدن نیست، آیا خدای تعالی جن را برای بعضی افراد دیدنی کرده است و دوم این که چگونه آن را دیدنی کرده است.

باید گفت بله و خداوند متعال از تَمَثُّل استفاده کرده است و تمثل یعنی آن خدایی که مسبب الاسباب است از طریق ایجاد قالبی که در بعضی از احادیث به آن قالب مثالی گفته شده، این توانایی را به جن یا ملک داده است تا بوسیله ی آن بتواند خودش را نشان دهد.

خداوند در بعضی چیزها که ناملموس و نامحسوس برای بشر است یک چیزی خیلی خیلی ضعیف تر از آن را در دنیا خلق کرده است تا اندک آشنایی برای بشر وجود داشته باشد. مثلا جهنم که در قرآن بیش از ۳۳۰ آیه درباره آن وجود دارد، خداوند آتشفشانها را خلق کرده است با آن خواص ویژه خودش. یا در بحث انرژی، خود انرژی دیدنی نیست اما برای اینکه دیدنی شود مثلا اگر گرمایشی باشد برای اینکه دیده شود باید برود داخل بخاری و این برای آن قالب مثالی است یا اگر سرمایشی باشد برای اینکه دیده شود باید برود در کولر و به همین ترتیب در مورد موارد دیگر هم همینطور است. لذا اگر ملک، روح یا جن اگر قرار باشد که دیده شود نیاز به یک قالب مثالی دارد و در غیر این صورت دیدنی نیست و این کار را فقط خدا انجام می دهد که از آیات قرآن این نتیجه حاصل می شود.

 در سوره مبارکه ی مریم آیه ۱۷: " فَاتَّخَذَتْ مِنْ دُونِهِمْ حِجَابًا فَأَرْسَلْنَا إِلَیْهَا رُوحَنَا فَتَمَثَّلَ لَهَا بَشَرًا سَوِیًّا "

در این آیه خداوند می خواهد از راه غیر طبیعی حضرت مریم(س) باردار شود. حال خداوند ملکی را ارسال می‌کند برای بشارت دادن به مریم(س) که دیدنی نیست و برای اینکه دیده شود خداوند او را مُتمثِّل کرده است.

 یا در مورد حضرت سلیمان(ع) برای آنکه ملکه سَبَأ زودتر ایمان بیاورد، حضرت میخواهد تخت او را بیاورند قبل از آن که خودش حاضر باشد که جنی میگوید من می آورم. " قَالَ عِفْرِیتٌ مِّنَ الْجِنِّ... – نمل 39 " عفریت به معنای دانشمند است که البته به معنای پیرترین هم آمده است.

پس یعنی حضرت او را می بیند و دیگران نیز او را می بینند که منظور از این کار و دیده شدن آنها علت و هدفی عقلایی دارد که بحث آن در مبحث دعا بیان شده است.

بحارالانوار جلد ۶۰ صفحه ۲۸۳: "به عقیده سیدمرتضی (ره) خداوند به حَسَبِ مصلحتی جنیان را به اشکال مختلف و صورت‌های گوناگون در می آورد. اما آنچه از اخبار و آثار معصومین(ع) برمی‌آید این است که خداوند به آنها چنین قدرتی را داده که بتوانند متمثل بشوند".

طبق بعضی از روایات فرموده اند که جن برای غیر معصومین قبل از ظهور حضرت مهدی(ع) متمثل نمی‌شود و فقط برای معصومین(ع) متوسل می شود  [ برخی از روایات، قبل از ظهور برای غیر معصوم را هم بیان کرده که متمثل می شوند ] اما بعد از ظهور برای همه متمثل می شود.

تقریباً در همه کتب که درباره جن نوشته شده است این روایت نقل شده که فردی به نام حکیمه بنت موسی می گویند: من دیدم امام رضا علیه السلام در کنار درب هیزم خانه ایستاده با کسی نجوا می‌کند (یعنی آرام صحبت می‌کند) اما من کسی را نمی دیدم. گفتم سرورم با چه کسی نجوا می کنید؟ حضرت فرمود با عامر زهرایی که آمده است سوال می پرسد و گلایه می‌کند. گفتم سرورم دوست دارم صدایش را بشنوم. حضرت فرمود اگر صدایش را بشنوی تا یک سال گرفتار تب خواهی شد. می گوید من خواستم که بشنوم لذا حضرت فرمود بشنو. (حضرت تصرف در هستی کرد و گوش آن زن را برای شنیدن صدای آن جن توانا کرد). حکیمه می گوید صدای صفیری می آمد ضعیف و می شنیدم ولی آن را نمی فهمیدم و بعد از آن هم یک سال تب کردم. (بحارالانوار جلد 60 صفحه 67)

 هر موجودی که خداوند آفریده یک راه ارتباطی دارد مثل مورچه ها که هیچ یک از ما فرکانس صوتی آن ها را نمی شنویم. در حقیقت فرکانس های زیادی وجود دارد ولی آنهایی را می شنویم که با فرکانس صوتی مربوط به ما همخوانی دارد. اما خداوند گاهی می‌خواهد پیامبرش آنها را بشنود مانند حضرت سلیمان(ع) که فرکانس مورچه را می شنود و متوجه می‌شود.

 بحارالانوار جلد 60 صفحه 75 و 76: درباره زمان ظهور نقل شده که مفضل از حضرت امام صادق علیه السلام پرسید آیا در زمان ظهور اجنه بر مردم ظاهر می شوند؟ حضرت فرمود آری به خدا سوگند همین طور است و با مردم نیز مکالمه می‌کنند همانطور که یک مرد با خانواده و خواص خود مکالمه می کند. گفتم سرورم آیا ملائکه و اجنه همراه حضرت مهدی(ع) حرکت می‌کنند؟ امام فرمود آری به خدا سوگند چنین است. حضرت فرمود اصحاب حضرت مهدی(ع) از جنس مکائکه ۶۰۴۰ نفرند و شش هزار نفر هم از اجنه همراه آن حضرت هستند. (حال برخی میگویند حضرت با بمب اتم چگونه مقابله خواهد کرد!)

 با توجه به تحقیقاتی که من کرده ام و در بعضی از روایات هم هست که قبل از ظهور اگر هدف و غرض عقلایی داشته باشد برای غیر معصوم هم متمثل می شوند. یعنی مردم هم می بینند اما توسط مردم شناسایی نمی شوند و دقت داشته باشید که نه در هر جایی.

فردی است به نام ابن جمل می گوید که کنار درب خانه امام صادق علیه السلام بودم که گروهی که پوشش و لباسی مانند لباس هندی ها بر تن داشتند از خانه امام خارج شدند. من رفتم و از امام پرسیدم یابن رسول الله آنها چه کسانی بودند؟ آنان را ندیده بودم. حضرت فرمود آنها برادرانتان از جن بودند. (اصول کافی جلد ۱ صفحه ۳۹۴ و ۳۹۵)

 سوال: آیا این قالب مثالی می تواند هر قالب مثالی ای باشد؟ در جواب باید گفت خیر. اگرچه به اذن الله است ولی خداوند در آن محدودیت‌هایی قرار داده است.  جن در قالب حیوان و انسان به اذن الله متمثل می شود ولی اگر انسان باشد، به هیچ وجه نمی‌تواند به شکل امام یا پیامبر درآید چون باعث گمراهی مردم می شود.

من لایحضره الفقیه از شیخ صدوق جلد ۲ صفحه ۵۸۵: پیامبر(ص) می فرماید: " اَلشَّیْطَانَ لاَ یَتَمَثَّلُ فِی صُورَتِی وَ لاَ فِی صُورَةِ أَحَدٍ مِنْ أَوْصِیَائِی وَ لاَ فِی صُورَةِ وَاحِدَةٍ مِنْ شِیعَتِهم " شیطان به صورت من و بصورت احدی از اوصیاء من (حتی صدیقه ی طاهره (س) چون معصومه است) و شیعیان آنها (یعنی کسانی که صد در صد پیرو آنها هستند) نمی تواند متمثل شود.

 روضة الواعظین فتّال نیشابوری صفحه ۱۱۹: راوی گوید روزی امیرالمومنین(ع) در مسجد کوفه بالای منبر نشسته بود و خطبه می خواند. ماری در کنار منبر ظاهر شد و شروع کرد به بالا رفتن از منبر. مردم تا دیدند به سمت آن آمده خواستند آن را بکشند که حضرت به مردم اشاره کرد آرام باشید و کاری نکنید. مار بالا آمده حضرت سرش را خم کرده به سمت مار و مار دهانش را کنار گوش حضرت قرار داده و شروع به صحبت کردن کرد. صدایی از مار برخاست که مردم آن را شنیدند. سپس لب های حضرت تکان می خورد و مار گوش می کرد. در آخر مار به سرعت از منبر به پایین آمده و ناپدید شد، گویی زمین آنرا بلعید. حضرت به ادامه ی خطبه مشغول شد و وقتی تمام شد از پله های منبر پایین آمد. مردم آمدند و از آن مار از حضرت سوال کردند. امیرالمومنین(ع) فرمودند چنان نیست که گمان کرده اید. این مار حاکمی از حاکمان جن بود و آمده بود درباره قضیه ای که برای او مشتبه شده بود از من سوال کند و من نیز حقیقت قضیه را به او فهماندم. او هم خوشحال شد و برای من دعای خیر کرد.

 سوال: این مار چرا در حضور مردم این کار را می‌کند؟ به نظر شما غرض عقلایی در اینجا چیست؟ یکی از اهداف این است که مردم با چشم خود ببینند کسی که می‌گوید من وصی و جانشین پیامبر(ص) هستم حرفش درست بوده و صحت گفتارش این است که نه تنها پاسخ انس را می دهد بلکه پاسخ سوال جنیان را هم می دهد و فقط وصی پیامبر(ص) بر ما انسان ها نیست بلکه بر اجنه هم هست. 

دانلود

جلسه دوم مبحث جن

تاریخ جلسه: 1-4-1398

خلاصه متن این جلسه:

تذکر1: همانطور که در جلسه قبل گفته شد بین انسان و جن ارتباطی نیست و برای دریافت اطلاعات درباره آن باید به خالق آن رجوع کرد.

با توجه به آیه ۲۷ سوره مبارکه اعراف "... إِنَّهُ یَرَاکُمْ هُوَ وَقَبِیلُهُ مِنْ حَیْثُ لَا تَرَوْنَهُمْ ..." ابلیس و جماعت او شما را می بینند از جایی که شما آنها را نمی بینید. با توجه به این آیه اینکه بعضی می گویند جن را دیدیم درست نیست. البته بعداً اشاره خواهیم کرد که چه چیزی را دیده اند.

تذکر ۲: وقتی چیزی را از مسیر درست آن رفته و به آن رسیدیم دوباره به ابتدای آن نباید بازگشت بود. لذا وقتی یافتیم که جن دیده نمی شود، نباید دوباره رو کرد به افواه مردم.

کیفیت خلقت جن:

آیه 26 و 27 سوره مبارکه حجر " وَلَقَدْ خَلَقْنَا الْإِنْسَانَ مِنْ صَلْصَالٍ مِنْ حَمَإٍ مَسْنُونٍ (٢٦) وَالْجَانَّ خَلَقْنَاهُ مِنْ قَبْلُ مِنْ نَارِ السَّمُومِ (27) : ما که خدا هستیم انسان را از گل خشکیده ای ازگل سیاه خالص شده آفریدیم و قبل از انسان جن را آفریدیم از آتش سموم."

بررسی واژه سموم:

صاحب کتاب قاموس قرآن در جلد 3 صفحه 328: نار سموم یعنی آتش نافذ و ظاهراً حرارت یا نیروی مخصوصی است که جن از آن آفریده شده است.

[ این قدرت نمایی خارق را نشان می‌دهد که آتش را خلق و سپس از آتش جن را می‌آفریند ]

المیزان جلد ۱۲ صفحه ۱۵۲: سموم بادی است گرم و سوزان که اثر آن وقتی به انسان می خورد مثل اثر سم است.

صاحب المنجد می گوید: سموم به معنای باد گرم و سوزان است.

سوره الرحمن آیه ۱۴ و ۱۵ "خَلَقَ الْإِنْسَانَ مِنْ صَلْصَالٍ کَالْفَخَّارِ (14) وَخَلَقَ الْجَانَّ مِنْ مَارِجٍ مِنْ نَارٍ(15): خداوند انسان را از گلی خشکیده مانند سفال و گل پخته شده آفریده است و جن را از مخلوطی از آتش(مخلوطی از آتش) آفرید."

 علامه طباطبایی در باب این آیات می فرمایند با توجه به آیه ۲۷ سوره حجر که مبدأ خلقت جن را آتش سموم دانسته و آیات فوق که مبدأ خلقت جن را مخلوطی از آتش می داند، منافاتی با هم ندارند و حاصل و خلاصه این آیات این است که مبدأ خلقت جن بادی گرم و سوزان بوده که این باد گرم و سوزان از شعله ی آمیخته ی به دود آتش برخاست بوده است.

صاحب المنجد می گوید: مارج شعله‌ای است دارای لهیب و شراره ی شدید که به سیاهی آتش آمیخته است.

کتاب فیض القدیر در جلد ۳ صفحه ۵۹۹: مَارِجٍ مِنْ نَارٍ یعنی از آتشی که مختلط و آمیخته است به هوا. همچنان که آدم از دو عنصر آب و خاک آمیخته شده آفریده شده است.

شیخ عبدالرزاق کاشانی در شرح فصوص الحکم، صفحه 237 و 238: اجنه در قرآن به عنوان جمع جن نیامده بلکه به چیزهای پوشیده شده و پنهان آمده است. می‌گوید اجنه ارواحی هستند توانمند و اجرامی  لطیف که بر آنها آتش و هوا غلبه دارد، همچنان که بر ما انسیان زمین یعنی آب و خاک غلبه دارد.

توجه شود که فقط خلقت اولیه برای انسان از گل بوده است و استمرار خلقت آن به واسطه ازدواج و تَوالُد (زادوولد کردن) است. باید دانست که خلقت اولیه برای جن هم همینطور است و خلقت بعدی جن هم به واسطه ازدواج و توالد است که با آیات دیگر قرآن کریم آن را اثبات خواهیم کرد.

آیه ۷ و۸ سوره مبارکه سجده " … وَبَدَأَ خَلْقَ الْإِنْسَانِ مِنْ طِینٍ (7) ثُمَّ جَعَلَ نَسْلَهُ مِنْ سُلَالَةٍ مِنْ مَاءٍ مَهِینٍ(8): خداوند خلقت انسان را از گل آغاز کرد پس نسل او را از آبی پست قرار داد".

در مورد استمرار خلقت جن در قرآن از آیات به قرینه استفاده می شود.

مرحوم علامه طباطبایی در المیزان جلد 12 صفحه 152 و 153 می گویند: ظاهر آیات قرآن از این جهت که خلقت انسان را در مقابل خلقت جن قرار داده می رساند که مراد خلقت ابتدایی جن از آتش و ابتدای ظهور وی بوده، اما اینکه آیا استمرار خلقت جن هم مانند خلقت اولیه او از آتش بوده یا خیر، ظاهراً خداوند سبحان در این باره بیانی ندارد جز اینکه در بعضی موارد از کلام الهی برای ابلیس ذریه و اولادی قرار داده شده است همچنانکه فرمود " وَإِذْ قُلْنَا لِلْمَلَائِکَةِ اسْجُدُوا لِآدَمَ فَسَجَدُوا إِلَّا إِبْلِیسَ کَانَ مِنَ الْجِنِّ فَفَسَقَ عَنْ أَمْرِ رَبِّهِ أَفَتَتَّخِذُونَهُ وَذُرِّیَّتَهُ أَوْلِیَاءَ مِنْ دُونِی وَهُمْ لَکُمْ عَدُوٌّ بِئْسَ لِلظَّالِمِینَ بَدَلً: و هنگامى را که به فرشتگان گفتیم آدم را سجده کنید پس جز ابلیس سجده کردند که از جن بود و از فرمان پروردگارش سرپیچید آیا او و نسلش را به جاى من دوستان خود مى‏ گیرید و حال آنکه آنها دشمن شمایند و چه بد جانشینانى براى ستمگرانند - کهف آیه 50" و مرگ را به جنیان هم نسبت داده است همچنان که می فرماید "... وَحَقَّ عَلَیْهِمُ الْقَوْلُ فِی أُمَمٍ قَدْ خَلَتْ مِنْ قَبْلِهِمْ مِنَ الْجِنِّ وَالْإِنْسِ … وعده عذاب قطعی شد بر آنها در میان جماعاتی از جن و انس که قبلا مرده بودند - فصلت آیه 50".

کتاب التحقیق فی کلمات القرآن الکریم از حسن مصطفوی جلد ۶ صفحه ۶۵: جن از آتش آفریده شده است اما منظور خلقت فعلی جن نیست همچنان که منظور از خلقت انسان از خاک، خلقت فعلی انسان نیست.

روایتی از بحارالانوار جلد 60 صفحه ۸۲: امام باقر علیه السلام از امیر المومنین علیه السلام نقل می‌کند که حضرت فرمود خداوند پس از خلقت ملائکه، در زمین جن را آفرید و جن روحانی بود نه مادی. خداوند جنیان را در مرتبه ای پایین تر از ملائکه آفرید و برایشان بالهایی قرارداد. لکن جنیان در مقدار پرواز کردنشان و چیزهای دیگر در رتبه ملائکه نبودن و خداوند آنها را در طبقات زمین های هفتگانه و فوق آن ساکن فرمود. آنها نیز بدون خستگی روز و شب خداوند را تقدیس می کردند و به آسمان پرواز می کردند و در آسمانها ملائکه را ملاقات و زیارت می کردند و به آنها سلام می کردند و به دیدار ملائکه آرامش می یافتند و از آنها یاد می گرفتند. سپس عده ای از جنیان تمرد کردند و از فرمان خداوند سرپیچی نمودند. فلذا خداوند متعال به خاطر معاصی و گناهانی که مرتکب شده بودند بال‌های این طایفه را فرو ریخت و آنها دیگر نتوانستند به آسمان پرواز کنند و ملائکه را ملاقات نمایند. اما طایفه فرمانبردار کما فی السابق شب و روز به آسمان پرواز می کردند و ابلیس هم که نام او حارث بود خود را به ملائکه اینطور نشان داده بود که از طایفه فرمانبردار است.

کتاب التحقیق فی کلمات القرآن الکریم از حسن مصطفوی جلد 2 صفحه 85: براجسام جنیان و ملائکه نام جسد اطلاق نمی شود برای این که آنها از عالمی هستند ماورای عالم ماده.

انواع سگانه ملک، جن و شیاطین می توانند به منافذ تنگ و باریک نفوذ کنند یعنی می توانند از دیوار رد شده، داخل آب شوند بدون خفه شدن.

و در ادامه حدیث از امیرالمومنین(ع): … و من (خدای تعالی) شیاطین جن را از زمین برانم و در هوا و گوشه ها و بیابانهای زمین جای دهم. خلق من آنها را نمی بینند و با آنها مجالست و معاشرت نمی کنند و با آنها نمی خورند و نمی آشامند. خلق من جن را نمی بینند.

مطلب آخر این جلسه: 

دیده نشدن جن و ملک طبیعت خلقت آنهاست اما خداوند می‌تواند آنها را قابل رویت کند و البته این کار را هم انجام داده است در زمانی که خواسته باشد معجزه ای به دست یکی از پیامبران یا جانشینان پیامبران یا امامان نورانی -سلام الله علیهم اجمعین- انجام شود و از آن معجزه هم نتیجه و هدفی عقلایی و درست مانند هدایت مردم داشته باشد و برای آن قالب مثالی ای خلق می کند که قابل دیدن باشد.

سخنران: استاد مرتضی مخملباف

موسسه میقات القرآن

دانلود فایل صوتی